Zona hastalığı, halk arasında “gece yanığı” veya “kuşak hastalığı” olarak da bilinen, genellikle çocukluk döneminde geçirilen suçiçeğinden sonra vücutta gizli kalabilen varicella zoster virüsünün yıllar sonra yeniden aktifleşmesiyle ortaya çıkan ağrılı bir deri döküntüsü hastalığıdır. En çok bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemlerde, özellikle de ileri yaşlarda görülmektedir. Zona genellikle yüz, sırt, göğüs, bel ve karın bölgelerinde şerit şeklinde kabarcıklarla kendini gösterir. Şiddetli ağrı ve hassasiyet hastalığın en belirgin özellikleri arasında yer alır.
Zona Hastalığı Nedir?
Tıbbi adıyla “herpes zoster” olarak bilinen zona, sinir uçlarını etkileyerek vücutta ağrıya ve döküntülere neden olan viral bir enfeksiyondur. Bu hastalık, bir zamanlar geçirilmiş olan suçiçeğinin ardından virüsün sinir hücrelerinde uykuya geçip, bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla tekrar aktifleşmesi sonucu ortaya çıkar.
Zona Belirtileri
- Başlangıçta karıncalanma, yanma, kaşınma hissi
- Tek taraflı kızarıklık ve su dolu kabarcıklar
- Şiddetli ağrı ve hassasiyet
- Ateş, baş ağrısı, halsizlik
- Kabuklanma ve döküntü iyileşmesi
Zona Neden Olur?
Hastalığın temel nedeni varicella zoster virüsüdür. Suçiçeği geçirildikten sonra bu virüs sinir köklerine yerleşir ve pasif hale gelir. Ancak bağışıklık sistemi zayıfladığında virüs yeniden aktifleşerek zona hastalığına neden olur.
Zona Oluşumunu Tetikleyen Faktörler
- İleri yaş
- Kanser, HIV gibi bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar
- Kemoterapi veya radyoterapi
- Aşırı stres, travma, yorgunluk
| Tetikleyici Faktör | Zona Oluşumuna Etkisi |
|---|---|
| Bağışıklık sistemi zayıflığı | Virüsün yeniden aktifleşmesi |
| Psikolojik stres | Sinir sistemi üzerinden baskı |
| Yaşlılık | Doğal bağışıklık düşüşü |
| Medikal tedaviler | Vücut direncinin azalması |
Zona Bulaşıcı mıdır?
Zona doğrudan bulaşmaz. Ancak hastalıklı kişinin cildindeki su toplamış kabarcıklara temas eden biri, daha önce suçiçeği geçirmemişse suçiçeği olabilir. Bu nedenle zona hastasıyla yakın temasta bulunmamak, özellikle kabarcıklar geçene kadar dikkatli olmak gerekir.
Zona Vücutta Nerelerde Görülür?
Zona döküntüleri genellikle vücudun tek tarafında, sinir hattı boyunca bir şerit şeklinde ilerler. Sıklıkla:
- Göğüs ve bel çevresi
- Yüz ve göz çevresi
- Sırt ve karın bölgesi
- Kalçalar
Yüzdeki zona, özellikle göze yakın yerleştiğinde acil tedavi gerektirebilir; çünkü görme kaybına neden olabilir.
Zona Nasıl Tedavi Edilir?
Erken teşhis tedavide oldukça önemlidir. Tedavi genellikle:
- Antiviral ilaçlar ile virüsün yayılımını durdurmak
- Ağrı kesiciler ve antienflamatuvarlar ile ağrıyı hafifletmek
- Soğuk kompresler ve nemlendirici kremler ile döküntüyü yatıştırmak
- Gerekirse kortizon kullanımı ile inflamasyonu kontrol altına almak
Zonadan Korunmak İçin Ne Yapılabilir?
- Bağışıklık sistemini güçlü tutmak
- Yeterli uyku ve dengeli beslenme
- Aşırı stresten kaçınmak
- Zona aşısı: Özellikle elli yaş üzerindekilere önerilir
